Bezrobocie w Polsce, Polityka społeczna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

   Bezrobocie określane jest jako zjawisko społeczne, kiedy występuje sytuacja, w której część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia. Jest to spowodowane różnymi czynnikami. Miernikiem wartości bezrobocia jest stopa bezrobocia obliczana w procentach.

      Osoba bezrobotna to jednostka pozostająca bez zatrudnienia, nie prowadząca działalności gospodarczej i nie wykonująca innej działalności zarobkowej. Jest zdolna do podjęcia zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Bezrobotnym w ujęciu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku jest osoba, która musi spełniać kilka warunków. Musi to być osoba pełnoletnia, która nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 roku życia w przypadku mężczyzn. Takie osoby posiadają status osoby bezrobotnej gdy nie nabyły prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dalej, wymienia się sytuację ustania zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, sytuację, w której osoba nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Kolejnym wyznacznikiem jest sytuacja, w której osoba nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej powierzchni uzytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu lub rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarswie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe. Ponadto osoba posiada status osoby bezrobotnej, gdy nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnej produkcji rolnej, chyba, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym. Kolejnym czynnikiem warunkującym bycie bezrobotnym jest nieposiadanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej albo niepodleganie obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z wyjątkiem ubezpieczenia spolecznego rolników. Dalej, wymienia się sytuację, w której osoba nie jest tymczasowo aresztowaną lub nie odbywającą kary pozbawienia wolności. Bezrobotną jest osoba, która nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych. Obywatel jest bezrobotny, gdy nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego, nie pobiera świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania oraz nie pobiera świadczenia szkoleniowego. O status osoby bezrobotnej mogą się ubiegać obywatele polscy poszukujący i podejmujący zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Polski oraz zatrudnienie lub inną prace zarobkową za granicą u pracodawców zagranicznych. Może się ubiegać cudzoziemiec ( obywatel Unii Europejskiej, obywatel państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego) zamierzający wykonywać lub wykonujący pracę na terenie Polski. Poza tym o status może się dopominać obywatel posiadający w Polsce status uchodźcy, posiadający zezwolenie na osiedlenie się, posiadający zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, posiadający zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Ponadto prawo do uzyskania statusu mają obywatele posiadający w Polsce zgodę na pobyt tolerowany, korzystający z ochrony czasowej oraz cudzoziemiec będący członkiem rodziny obywatela polskiego.

1

Wskaźnik bezrobocia liczony jest na podstawie obliczenia stopy bezrobocia. To iloraz

bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo to osoby pracujące wraz z osobami poszukującymi pracy, bezrobotnymi, niepełnosprawnymi. Do aktywnych zawodowo nie wlicza się pracowników wojska, policji oraz służb ochrony państwa. Stopa bezrobocia nie jest precyzyjną miarą, dlatego, że w innych krajach stosuje się inne kryteria.  Można wyróżnić pięć faz bezrobocia. Pierwsza przewiduje bezrobocie, towarzyszą temu takie stany emocjonalne jak pobudzenie, zmiany nastroju, labilność emocjonalna. Druga faza to szok po utracie pracy, pojawiają się przy tym poczucie klęski, krzywdy, upokorzenia, lęk przed przyszłością, przygnębienie. Trzecia to wchodzenie w stan bezrobocia i optymizm, uzmysłowienie sobie że to stan przejściowy. Kolejną faza to pesymizm i rezygnacja, kiedy jednostka odczuwa problemy zdrowotne i finansowe, negatywnie reaguje na zmiany. Ostatnia faza to fatalizm i apatia, charakteryzująca się poczuciem beznadziejności, dążeniem do izolacji. Istnieje wiele powodów, dla których osoby dążące do uzyskania zatrudnienia nie znajdują odpowiedniego miejsca pracy zgodnego z aspiracjami i wymaganiami finansowymi. Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy a jej podjęciu w nowym mija pewien czas. Ten typ bezrobocia nazywa się frykcyjnym, jest zazwyczaj niskie i nie ma wiekszego wpływu na gospodarkę. Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę ze względu na przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi przymysłu. Duża liczba bezrobotnych bez odpowiednich kwalifikacji na niewilkim obszarze powoduje, że gospodarka regionu nie może stworzyć odpowiednio dosyć miejs pracy. Osoby, które zakończyły edukację ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwana grupą zawodową. Wymagają długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało produktywnymi. Z tego powodu absolwenci często nie mogą znaleźć pracy. Miejsca pracy mogą znajdować się w dużej odległości od miejsca zamieszkania, stąd utrudnienia na poziomie komunikacyjnym i ekonomicznym. Pracodawcy mogą obawiać się zatrudnienia osób, pomimo, że aktualnie potrzebują siły roboczej ze względu na trudność zwolnienia kiedy popyt będzie mniejszy. Na rozmiar zjawiska bezrobocia odpowiada czynnik społeczny. Rozmiar bezrobocia zależy od systemu gospodarczego i aktualnie prowadzonej polityki krajowego rynku pracy. Związane jest z poziomem nowych inwestycji i trwałym zatrudnianiem pracowników w nowopowstałych i nowoczesnych zakładach pracy sektora publicznego lub prywatnego. Zjawisko  bezrobocia przysparza problemów z zebraniem rzetelnych danych na temat wielkości. Osoby pracujące nielegalnie mogą rejestrować się jako bezrobotne celem osiągnięcia korzyści z systemu pomocy społecznej. Osoby zdolne do pracy, którym niesłusznie przyznano zasiłki z tytułu niezdolności do pracy nie pracują, choc są zdolne do podjęcia pracy zarobkowej. W gospodarce centralnie planowanej a rzadziej w rynkowej zatrudnienie jest niewspółmiernie duże do potrzeb firmy- jest to bezrobocie ukryte.

Isnieją okresy, kiedy poziom bezrobocia jest wysoki, a poziom PNB spada poniżej poziomu potencjalnego. Wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom produktu, którego wytworzenia zaniachano. Na każdy procent o jaki faktyczna stopa bezrobocia przewyższa naturalną stopę bezrobocia, PKB jest niższy o 3% od PKB potencjalnego przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Zjawisko bezrobocia niesie ze soba także pozytywne strony. Korzystnie wpływa na konkurencję na rynku pracy, stymuluje wzrost poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wśród osób poszukujących pracy. Wzrasta motywacja do kształcenia, do zwiększania nakładów na inwestycje na kapitał ludzki. Umożliwia zistnienie sytuacji, kiedy nastepuje przekwalifikowanie i zmiana orientacji z zawodów nieopłacalnych i nieefektywnych na zawody nowoczesne i efektywne. Sprzyja walce z inflacją, wyższy poziom bezrobocia oznacza bowiem osłabienie pozycji pracowników i związków zawodowych w przetargach płacowych z pracodawcami, co z kolei

2

prowadzi do zmniejszenia presji na wzrost płac. Wzrost bezrobocia osłabia dynamikę popytu na towary, która odgrywa rolę w kształtowaniu inflacji. Powoduje też wzrost motywacji pracowników do bardziej efektywnej i solidnej pracy oraz ograniczenie nadmiernej fluktuacji kadr, przez co dochodzi do racjonalizacji zatrudnienia i poprawy efektywności zatrudnienia. Można wyróżnić kilka rodzajów bezrobocia. Bezrobocie krótkookresowe to rodzaj bezrobocia, który obejmuje osoby pozostające bez pracy do 3 miesięcy,  średniookresowe obejmuje osoby pozostające bez pracy przez 3 do 6 miesięcy,  długookresowe  obejmuje osoby pozostające bez pracy przez 6 do 12 miesięcy, bezrobocie chroniczne (długotrwałe) to określenie bezrobocia, niekiedy wyróżniane jako podrodzaj bezrobocia długookresowego. Bezrobocie chroniczne dotyczy ludzi, którzy pozostają bez pracy przynajmniej 12 miesięcy.

Dalej wymienia się bezrobocie jawne, odnoszące się do osób bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy oraz ukryte które występuje, gdy zwiększanie liczby pracowników nie powoduje zwiększenia produkcji. Wyróżnia sie także strukturalne - to takie bezrobocie, które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. Ponadto zaliczane jest bezrobocie cykliczne (koniunkturalne, keynesowskie) czyli  bezrobocie związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki. Zalicza się także sezonowe  uwarunkowane porą roku i związanymi z nią zmianami pogodowymi, wegetacji roślin itp., występuje w zakładach pracy sezonowej, frykcyjne  związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej/innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania, bezrobocie z wyboru, kiedy osoba bezrobotna świadomie rezygnuje z szansy podjęcia pracy.

Bezrobocie na koniec 2009 roku wynosiło 11,9 %. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła wówczas 1893,1 tys, natomiast liczba ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy wynosiła 40,9 tys.  Według Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej redukcje zatrudnienia przeprowadzano częściowo w ramach zwolnień grupowych. W porównaniu z listopadem 2009 roku stopa bezrobocia wzrosła o 0,5 %. W roku 2008 wskaźnik bezrobocia od listopada do grudnia podniósł się o 0,4 % z poziomu 9,1 % do 9,4 %. W grudniu 2009 r. wzrost stopy bezrobocia wahał się od 0,8 % punktu w województwie warmińsko- mazurskim do 0,2 punktu w województwie mazowieckim. Procentowy wzrost liczby bezrobotnych był największy w województwie pomorskim o 6,7 %, lubelskim o 6,3 %, zachodniopomorskim o 5,8 %. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy w grudniu 2009r. zwiększyła się o 82 tys. w porównaniu z danymi z listopda 2009r. Przez rok 2009 liczba zarejestrowanych bezrobotnych zwiększyła się o 419,3 tys. Zbliżony wzrost bezrobocia odnotowano w 2001 roku, gdy w porównaniu z 2000 rokiem liczba osób zarejestrowanych jako bezrobotne wzrosła o 412,5 tys. Według Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wzrost bezrobocia wynikał z zakończenia prac sezonowych w budownictwie, leśnictwie, ogrodnictwie oraz programów związanych ze wspieraniem aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu. Część osób utraciło zatrudnienie w wyniku wcześniej zgłaszanych przez pracodawcę zwolnień grupowych oraz redukcji w mniejszych przedsiębiorstwach.

Łącznie w grudniu 2009 roku urzędy pracy mogły zaoferować bezrobotnym 40,9 tys miejsc pracy czyli o 13,8 tys. mniej niż w listopadzie. Liczba ofert pracy spadła we wszystkich województwach. Najwięcej w świętokrzyskim o 41 % i w pomorskim o 40 %. W całym 2009 r. pracodawcy zgłosili do urzędów pracy 902,2 tys. ofert zatrudnienia czyli o 240,5 tys. mniej niż w 2008 roku.

   Bezrobocie to zjawisko społeczne wpływające negatywnie, jak i pozytywnie na ludzi. Wymienia się różne rodzaje bezrobocia, coraz częściej ludzie decydują się na kształcenie w zawodach bardziej efektywnych. Podstawą do uzyskania statusu osoby bezrobotnej jest spełnienie kilku zasad, umożliwiających uzyskanie tego prawa, przede wszystkim należy mieć ukończone 18 lat.

 

3

  

Wykres przedstawia zmieniającą się stopę bezrobocia w Polsce liczoną w procentach za okres od grudnia 2004 do lutego 2009 roku. Zaobserwować można tendencję malejącą stopy bezrobocia.

 

... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • braseria.xlx.pl

    •